Układ pokarmowy – Jakie pełni funkcje? Z czego się składa?

29 maja obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia Układu Pokarmowego

Co możemy zrobić dla siebie w tak ważnym dniu? Jak odpowiednio zadbać o nasz organizm?

Układ pokarmowy – Co wchodzi w jego skład i jakie pełni funkcje?

Układu pokarmowy obejmuje: jamę ustną (wraz z zębami i językiem), gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i jelito grube oraz gruczoły przewodu pokarmowego: ślinianki, trzustkę i wątrobę.

Układ pokarmowy odpowiada m.in. za:

• przyjmowanie i rozdrabnianie pokarmu;
• trawienie i wchłanianie składników odżywczych potrzebnych do odpowiedniego funkcjonowania organizmu;
• eliminowanie (wydalanie) niestrawionych, zbędnych resztek pokarmowych.

Choroby układu pokarmowego

Zaburzenia mogą dotyczyć zarówno czynności motorycznych, procesów wydzielniczych, jak i wchłaniania. Wśród możliwych chorób wymienia się m.in.: zapalenie przełyku wywołane refluksem, dysfagię, żylaki/ uchyłki przełyku, wrzody lub zapalenie żołądka, zakażenie bakterią Helicobacter Pylori, celiakię, zespół jelita drażliwego.

Coraz częściej mamy także do czynienia z: wrzodami dwunastnicy, ostrym wirusowym zapaleniem wątroby. chorobą Leśniowskiego- Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, hemoroidami (guzkami krwawniczymi), uchyłkowatością jelita grubego, ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego oraz kamicą żółciową.

W obrębie układu pokarmowego może także dojść do chorób nowotworowych oraz pasożytniczych.

Przyczyny chorób układu pokarmowego

Do czynników sprzyjających powstawaniu patologii układu pokarmowego można zaliczyć:

• niewłaściwą dietę (m.in.: spożywanie żywności wysoko przetworzonej, nadmiar soli i cukru w diecie, nieregularność spożywania posiłków oraz dietę bogatą w tłuszcze zwierzęce);
• nadmierne stosowanie leków (szczególnie antybiotyków oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych);
• zaburzenia funkcjonowania flory jelitowej (tzw. dysbioza);
• siedzący tryb życia;
• brak aktywności fizycznej;
• zmiany hormonalne;
• stres;
• uwarunkowania genetyczne;
• mechaniczne naruszenia organów (np. na skutek odbytych operacji);
• zanieczyszczenia środowiska.

Diagnostyka układu pokarmowego

Profilaktyka układu pokarmowego przede wszystkim umożliwia wczesne wykrycie chorób i wdrożenie odpowiedniego schematu leczenia. W tym celu wykorzystuje się badania diagnostyczne takie jak: badanie moczu i kału, USG, gastroskopia, kolonoskopia oraz próby wątrobowe.

Dzięki badaniu ultrasonograficznemu (USG), lekarz jest w wstanie wykryć przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, a także kamicę żółciową.

Gastroskopia pozwala wykryć nowotwór we wczesnym stadium i rozróżnić pomiędzy guzem nowotworowym i nie nowotworowym. Jest to możliwe dzięki wykonaniu biopsji podejrzanej zmiany. Podczas tego badania możemy dowiedzieć się, czy mamy do czynienia z rakiem przełyku, chorobą wrzodową żołądka, żylakami przełyku czy rakiem żołądka.

Badanie kolonoskopowe pozwala wykryć raka jelita grubego i odbytnicy. W czasie badania możliwe jest również znalezienie polipów, które zazwyczaj można usunąć, tak aby zapobiec rozwojowi raka.

Badanie kału na krew utajoną jest bardzo ważnym i wartościowym testem przesiewowym w kierunku raka jelita grubego. Dzięki niemu możemy dowiedzieć się również o obecności polipów w jelicie grubym, zapaleniu lub chorobie nowotworowej jelita grubego. 

Próby wątrobowe to badania laboratoryjne krwi pacjenta, które pozwalają ocenić stopień uszkodzenia wątroby oraz jej stan czynności metabolicznej i wydalniczej. Na ich podstawie lekarz może zdiagnozować zapalenie wątroby typu B i C, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, a także nowotwór wątroby.

Jak dbać o układ pokarmowy?

Dbanie o układ pokarmowy zmniejsza ryzyko rozwoju wielu chorób. W ramach profilaktyki warto:

• regularnie odwiedzać stomatologa, aby sprawdzać higienę jamy ustnej;
• myć ręce przed każdym posiłkiem;
• dokładnie płukać pod bieżącą wodą warzywa i owoce;
• przestrzegać zbilansowanej diety (np. bazować na produktach naturalnych oraz ograniczyć sól i cukier w diecie);
• dbać o odpowiednie nawodnienie (około 2 l wody dziennie);
• unikać jedzenia: nieregularnego, w pośpiechu lub w stresie;
• uważnie czytać etykiety produktów, aby nie zawierały w składzie konserwantów czy sztucznych barwinków;
• zwiększyć aktywność fizyczną- regularność pozytywnie wpłynie na procesy trawienia poprzez usprawnienie motoryki jelit;
• stosować zdrowe metody przygotowywania posiłków (gotowanie, gotowanie na parze, duszenie, pieczenie);

Ważnym elementem profilaktyki są również wyżej wymienione badania, dzięki którym możemy wykryć wiele nieprawidłowości układu pokarmowego.